Climate-Con 2025 – dwa dni, które połączyły region wokół klimatu.

25 i 26 listopada 2025 r. Superauto.pl Stadion Śląski stał się miejscem jednej z najważniejszych w Polsce debat o przyszłości klimatu i odporności regionalnej.

Wydarzenie było odpowiedzią Województwa Śląskiego na dynamicznie postępujące zmiany klimatu i potrzebę wzmacniania odporności regionów na ich skutki. Tegoroczna odsłona konwentu po raz kolejny połączyła naukę, samorządy, biznes, organizacje społeczne, młodzież i mieszkańców, tworząc przestrzeń realnej rozmowy o przyszłości środowiska.

Climate-Con 2025 zgromadził ponad 900 osób, które przez dwa dni uczestniczyły w 16 sesjach tematycznych, 6 blokach dyskusyjnych i rozbudowanej strefie expo skupiającej ponad 40 wystawców. W centrum tegorocznych rozmów znalazł się Regionalny Plan Adaptacji do zmian klimatu dla Województwa Śląskiego - pierwszy tego rodzaju dokument w Polsce, wyznaczający długofalowe kierunki działań proklimatycznych i prośrodowiskowych.

Organizator, Departament Projektów Regionalnych Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego, postawił na szeroką dostępność wydarzenia. Climate-Con stał się przestrzenią otwartą dla uczniów, studentów, seniorów, przedsiębiorców, specjalistów i przedstawicieli JST. Dialog, edukacja i prezentacja dobrych praktyk ponownie znalazły się w centrum konwentu.

Wydarzenie stało się przestrzenią, w której nauka spotkała się z praktyką. Dyskusje prowadzone przez ekspertów z całego kraju i Europy pokazały, jak istotne stało się zintegrowane podejście do adaptacji, obejmujące gospodarkę wodną, bezpieczeństwo klimatyczne, planowanie przestrzenne, zdrowie publiczne, edukację oraz rozwój terenów poprzemysłowych.

W sesji inauguracyjnej głos zabrali:

• Rafał Adamczyk - Członek Zarządu Województwa Śląskiego,
• Marek Wójcik - Wojewoda Śląski,
• Ilona Jędrasik – Zastępca Dyrektora Instytutu Ochrony Środowiska – Państwowego Instytutu Badawczego,
• Wopke Hoekstra - EU Commissioner for Climate, Net Zero and Clean Growth (online).

Dużo uwagi poświęcono wodzie – zasobowi, który w województwie śląskim stał się jednocześnie źródłem susz i powodzi. Eksperci przybliżyli zagrożenia wynikające z nasilających się ekstremalnych zjawisk pogodowych, podkreślając konieczność łączenia retencji z ochroną przeciwpowodziową. W analizach pojawiały się zarówno przykłady lokalnych kryzysów wodnych, jak i rozwiązania systemowe oparte na myśleniu zlewniowym i współpracy ponad granicami administracyjnymi. Zwrócono również uwagę na konsekwencje kryzysu wodnego dla rolnictwa i turystyki, wskazując, że wiele sektorów regionalnych potrzebuje nowego, odpornego „planu B”.

Ważnym tematem konwentu stała się także świadomość klimatyczna. W świecie, w którym greenwashing i dezinformacja coraz trudniej odróżnialne są od rzetelnych danych, eksperci podkreślili wagę odpowiedzialnej komunikacji oraz potrzebę wzmacniania umiejętności rozpoznawania manipulacji. Uczestnicy poznali także inicjatywy społeczne i lokalne projekty, które przyniosły realne efekty w ograniczaniu emisji, poprawie jakości powietrza i budowaniu zaangażowanych społeczności.

Dużym zainteresowaniem cieszyły się rozmowy o roli nowych technologii. Pokazano, jak sztuczna inteligencja wspiera monitorowanie środowiska, prognozowanie zagrożeń i zarządzanie energią, ale jednocześnie akcentowano konieczność etycznego i odpowiedzialnego jej stosowania. W kontekście zrównoważonych działań dużo miejsca poświęcono miastom i firmom, które zaprezentowały swoje strategie błękitno-zielonej infrastruktury, odpowiedzialnego biznesu, raportowania ESG i praktycznych działań adaptacyjnych.

Wątek bezpieczeństwa klimatycznego pojawiał się wielokrotnie, zarówno w kontekście zarządzania energią, jak i komunikacji kryzysowej. Eksperci przedstawili rozwiązania, które już teraz zwiększały odporność gmin i miast na skutki ekstremalnych zjawisk pogodowych, a specjaliści medyczni i środowiskowi omówili wpływ zmian klimatu na zdrowie mieszkańców, wskazując na pojawiające się nowe choroby, skutki fal upałów i rosnące wyzwania dla lokalnych systemów opieki zdrowotnej.

Jednym z najmocniejszych akcentów konwentu była refleksja nad kapitałem naturalnym. Zmiany klimatu dotykają nie tylko środowiska, lecz także dziedzictwa kulturowego regionów. Eksperci wskazali, że Śląsk, mimo przemysłowej historii, ma ogromny potencjał w zakresie zielonej transformacji. Projekty rewitalizacji terenów pogórniczych pokazały, jak zdegradowane obszary mogą stawać się przestrzeniami rekreacji, retencji, a nawet ochrony bioróżnorodności. Prezentowane przykłady udowodniły, że „nowa przyszłość starych terenów” jest realna i już wdrażana w wielu miejscach regionu.

Climate-Con 2025 to jednak nie tylko debaty, lecz także intensywnie rozwijająca się strefa expo. W tym roku udział wzięło ponad 40 wystawców: instytucji badawczych, uczelni, fundacji, organizacji społecznych, samorządów, projektów krajowych i europejskich, w tym licznych inicjatyw LIFE. Wystawcy prezentowali technologie środowiskowe, narzędzia edukacyjne, wyniki badań, prototypy, instalacje i działania społeczne. Strefa stała się przestrzenią, w której uczestnicy mogli rozmawiać z praktykami, ekspertami i twórcami rozwiązań na rzecz klimatu. Od stanowisk dotyczących jakości powietrza, retencji i bioróżnorodności, po edukację, zdrowie publiczne, transport, leśnictwo i miejskie planowanie. Expo było miejscem, gdzie każdy znalazł coś dla siebie. Dla wielu gości strefa wystawiennicza stała się najważniejszym punktem wydarzenia, bo tu teoria zamieniała się w działanie.

Obok części konferencyjnej Climate-Con 2025 towarzyszył bogaty program wydarzeń, które przeniosły rozmowę o klimacie z poziomu teorii na poziom doświadczenia, emocji i wspólnego działania. Od warsztatów, przez wystawy sztuki i designu, aż po finał debat oksfordzkich i zwiedzanie stadionu. Każdy element programu dodatkowego dopełnił obraz regionu, który świadomie mierzył się z wyzwaniami klimatycznymi.

Dużym zainteresowaniem cieszyły się warsztaty „Mozaika klimatyczna”, podczas których uczestnicy stworzyli własną opowieść o zmianach klimatu. Pracując w małych grupach, układali karty oparte na raportach IPCC, budując z nich rozbudowaną mapę zależności, od emisji CO₂, przez zakwaszenie oceanów, aż po ekstremalne zjawiska pogodowe i zmiany ekosystemów. Wspólna praca nad mozaiką stała się pretekstem do rozmowy o przyczynach i skutkach kryzysu klimatycznego, ale też do krytycznego spojrzenia na nasze codzienne wybory. Uczestnicy nie tylko porządkowali fakty, lecz także uczyli się myśleć systemowo – widząc, jak każdy element globalnej układanki wpływa na pozostałe.

Kolejne warsztaty, „RewitaCITY – jak powinny się zmieniać śląskie miasta w przyszłości”, przeniosły uwagę na tereny poprzemysłowe, które od lat stanowiły jedno z kluczowych wyzwań regionu. W pierwszej części spotkania uczestnicy poznali przykłady z Polski i Europy, gdzie dawne kopalnie, zakłady czy magazyny zyskały nowe życie jako centra kultury, rekreacji, edukacji czy zielonej infrastruktury. Omówiono najnowsze trendy w rewitalizacji i pokazano, że dobra transformacja przestrzeni zawsze łączy funkcjonalność z wrażliwością na potrzeby mieszkańców. Druga część warsztatów miała charakter twórczy. Uczestnicy, pracując w zespołach, przygotowali własne koncepcje inwestycji rewitalizacyjnych, adaptując wybrane obiekty poprzemysłowe do nowych funkcji społecznych, ekologicznych i gospodarczych. Tak powstały wizje miast przyszłości: bardziej zielonych, otwartych i odpornych na zmiany klimatu.

Z myśleniem o przestrzeni silnie korespondowały warsztaty „Projektowanie dla klimatu: zieleń i błękitno-zielona infrastruktura na terenach poprzemysłowych i pogórniczych”. Skierowane przede wszystkim do przedstawicieli samorządów i właścicieli terenów, stały się intensywną lekcją projektowania w duchu Nature-Based Solutions. Uczestnicy poznali praktyczne metody tworzenia systemów retencji wód opadowych, zielonych korytarzy, łąk miejskich, zadrzewień oraz terenów rekreacyjnych wspierających bioróżnorodność. W oparciu o przykłady udanych realizacji z Polski i Europy pokazano, że błękitno-zielona infrastruktura może realnie wzmacniać odporność miast i gmin, podnosić jakość życia mieszkańców i wspierać sprawiedliwą transformację regionów pogórniczych.

Silnym akcentem edukacyjnym było rozstrzygnięcie konkursu „Klimatyczna Akcja – Małe Zmiany, Wielki Efekt!”. Uczniowie zaprezentowali projekty, które pokazały, jak szkoły stawały się laboratoriami zmiany klimatycznej na poziomie lokalnym. W kategorii „Szkolna przestrzeń” młodzież przedstawiła rozwiązania wzmacniające odporność budynków i terenów szkolnych na fale upałów, intensywne opady, powodzie i susze, od zacienionych stref odpoczynku, przez zielone dachy, po systemy małej retencji. W kategorii „Edukacja” zaprezentowano kampanie, filmy, spektakle, warsztaty i szkolne akcje informacyjne, które angażowały całą społeczność w rozmowę o klimacie. Z kolei w kategorii „Adaptacja” szkoły pokazały już zrealizowane inwestycje i zmiany organizacyjne, od modernizacji energetycznej po nowe zasady korzystania z przestrzeni, które pomagały lepiej przygotować się na skutki zmian klimatu. Wręczenie nagród stało się momentem, w którym to młode pokolenie symbolicznie przejęło głos w debacie o przyszłości.

Jednym z najbardziej wyczekiwanych wydarzeń towarzyszących był finał Klimatycznego Turnieju Debat Oksfordzkich Blue Sky 2025. Na stadionie spotkały się drużyny, które wcześniej przeszły przez eliminacje gminne i subregionalne, by w formule debaty oksfordzkiej zmierzyć się z tematami dotyczącymi zmian klimatycznych, ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju. Młodzi mówcy prezentowali wysoką kulturę dyskusji, logiczne argumenty i umiejętność patrzenia na złożone problemy z różnych perspektyw. W finale pierwsze miejsce ex aequo zajęli uczniowie Akademickiego Zespołu Szkół w Piekarach Śląskich oraz Zespołu Szkół Licealnych i Technicznych w Rydułtowach. Trzecie miejsce przypadło Zespołowi Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego w Nakle Śląskim, a czwarte – Zespołowi Szkół Ponadpodstawowych w Pszowie. Turniej pokazał, że rozmowa o klimacie może być nie tylko ekspercka, ale też głęboko obywatelska, tworzona przez młodych ludzi, którzy już dziś chcą współdecydować o kierunku zmian.

Silną obecność sztuki i designu w programie Climate-Con podkreśliła wystawa trash-artu „Odpowiedzialne rzemiosło i upcykling”, przygotowana przez Fundację Rozwoju Edukacji i Ekologii „FREE”. Odwiedzający zobaczyli prace, które udowodniły, że z pozornie bezużytecznych materiałów można stworzyć przedmioty użytkowe i dzieła sztuki, a jednocześnie opowiedzieć historię troski o planetę. Znaczną część ekspozycji stanowiły realizacje Marcina Koguta, wykorzystywane na co dzień jako inspiracja w warsztatach ekologicznych. Wystawa pokazała, że upcykling może stać się odpowiedzialną społecznie metodą twórczą, uczącą szacunku do zasobów, pracy rąk i potencjału tkwiącego w tym, co najczęściej trafia na wysypisko.

W podobnym duchu, lecz z zupełnie innym językiem artystycznym, wybrzmiała premiera kolekcji „Skarby Ziemi. Biżuteria dla Klimatu”, stworzonej przez uczniów Państwowego Liceum Sztuk Plastycznych im. J. Pankiewicza w Katowicach. Biżuteria wykonana z minerałów, srebra i materiałów z recyklingu stała się pretekstem do opowieści o pięknie i kruchości planety. Każdy projekt niósł pytanie o to, jaką Ziemię pozostawimy po sobie i w jaki sposób codzienne wybory – także te estetyczne – wpisują się w większą opowieść o odpowiedzialności za środowisko. Pokaz połączył wysoką wrażliwość artystyczną z jasnym, proklimatycznym przesłaniem.

Mocnym punktem programu artystycznego była również wystawa „Klimaty sztuki”, prezentująca około pięćdziesięciu prac dyplomowych uczniów Liceum Plastycznego w Katowicach. Na ekspozycję złożyły się realizacje w różnych technikach, od malarstwa, grafiki i rzeźby, po fotografię i multimedia. Młodzi artyści zmierzyli się w swoich pracach z tematami degradacji przyrody, kryzysu klimatycznego, napięć społecznych, ale także nadziei, odnowy i poszukiwania harmonii między człowiekiem a naturą. Widzowie otrzymali możliwość spojrzenia na świat oczami pokolenia, które dorasta w czasie przyspieszających zmian, i które próbuje opisać je językiem sztuki.

Dopełnieniem tego spojrzenia stały się dwie wystawy fotograficzne poświęcone Metropolii. Ekspozycja „Metropolia. Współistnienie natury i miasta” pokazała miejsca, w których przyroda i miejski krajobraz przenikały się, tworząc przestrzenie współistnienia ludzi, zwierząt i roślin. Druga wystawa – „Metropolia. Cuda przyrody” – odsłoniła bogactwo ekosystemów Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii, jej różnorodne gatunki i fragmenty natury często ukryte na co dzień za szklaną i betonową fasadą miasta. Obie ekspozycje, przygotowane jako efekt konkursu GZM i Śląskiego Ogrodu Botanicznego, uświadomiły uczestnikom, że metropolia może być nie tylko przestrzenią intensywnego życia miejskiego, ale też domem dla wielu form przyrody.

Wydarzeniom towarzyszącym nadano również bardzo konkretny, lokalny wymiar dzięki możliwości zwiedzania Superauto.pl Stadionu Śląskiego z przewodnikiem. Uczestnicy skorzystali z okazji, by bezpłatnie poznać kulisy jednego z najbardziej rozpoznawalnych obiektów w Polsce. Spacer po stadionie połączył opowieści o wielkich wydarzeniach sportowych i koncertowych z pokazaniem miejsc, które na co dzień pozostają niewidoczne: szatni, zaplecza technicznego, przestrzeni dla zawodników i organizatorów. Dzięki temu stadion stał się dla zwiedzających nie tylko areną widowisk, ale także fragmentem żywej historii regionu, wpisanej w szerszą opowieść o przemianach Śląska.

Wszystkie te wydarzenia towarzyszące stworzyły wokół Climate-Con 2025 gęstą, wielowymiarową sieć doświadczeń. Klimat, transformacja, odpowiedzialność, sztuka i edukacja spotkały się tu w jednym miejscu. Nie tylko w salach debat, lecz także przy stołach warsztatowych, na wystawach, pokazach i wspólnych spacerach po stadionie.

Trzecia edycja Climate-Con pokazała, że Śląskie konsekwentnie buduje swoją odporność na zmiany klimatu, a mieszkańcy regionu chcą i potrafią współdecydować o kierunkach transformacji środowiskowej. Klimat, woda, energia, zdrowie, gospodarka, przestrzeń, wszystkie te tematy połączyły się w jedno przesłanie: skuteczne działanie wymaga współpracy.

Climate-Con 2025 pozostawił po sobie nie tylko wnioski i rekomendacje, lecz przede wszystkim poczucie, że dialog, otwartość i partnerstwo są fundamentem skutecznej adaptacji do zmian klimatu. Wydarzenie ponownie stało się miejscem spotkań ludzi, którym zależy. I to właśnie oni przesądzili o jego sukcesie.